Қазына Капитал Менеджмент - сіздермен 15 жыл!

Қазына Капитал Менеджмент («Бәйтерек» Ұлттық басқарушы холдингі» АҚ еншілес ұйымы) – 2007 жылы мамырда құрылған жеке капитал қоры. Ұлттық экономиканың өсуі мен әртараптандыруына бағытталған даму институты ретінде ҚКM 15 жыл бойы Қазақстандағы жеке капитал нарығының негізгі драйвері болды. Осы жылдар ішінде ҚКМ 99 жобаны қаржыландырды, 23 мыңнан астам жұмыс орнын құрды және оларға қолдау көрсетті. Қолдау алған кәсіпорындардың жалпы түсімі 1 415 млрд теңге, төленген салық сомасы 55 млрд теңге. 2008 жылдан 2021 жылға дейін ҚКМ активтері мен капиталы 4 есеге жуық өсті. Қазір ҚКМ-нің меншікті капиталының көлемі 162 миллиард теңгені, активтер көлемі 214 миллиард теңгені, инвестициялық портфель көлемі 171 миллиард теңгені құрайды. ҚKM 1,797 миллион АҚШ долларын құрайтын жиынтық инвестициясы бар 16 жеке меншік қордың мүшесі болып табылады. ҚКМ портфеліндегі ең үлкен үлесті көлік-логистика секторы – 38,6%, энергетика – 19% және азық-түлік өндірісі – 18,1% алады. Бүгінгі таңда ҚКМ портфелінде 58 жоба бар, оның ішінде Қазақстандағы жобалардың үлесі 92% құрайды. ҚКМ маңызды міндеттерінің бірі экономиканың шикізаттық емес секторларына шетелдік инвестициялардың ағынын қамтамасыз ету болып табылады. Осылайша, ҚКМ жұмыс істеген жылдар ішінде Қазақстанға институционалдық инвесторлар, егемен қорлар, халықаралық қаржы ұйымдары тұлғасында әртүрлі ірі серіктестер тартылды, соның ішінде: Wolfensohn Capital Partners жаһандық жеке капитал қоры, Mubadala мемлекеттік холдингі, қытайлық CITIC Group инвестициялық компаниясы, Еуропалық қайта құру және даму банкі, американдық 500 Startups венчурлық қоры, Оңтүстік-Шығыс Азиядағы ең ірі Quest Ventures қоры, DEG-Deutsche Investitions-und Entwicklungsgesellschaft неміс даму институты, TAV Holding ірі түрік компаниясы және т.б. Серіктестік желісінің одан әрі кеңеюіне және әлемдік жеке капитал нарығында стратегиялық маңызды ойыншыларды Қазақстанға тартуға көптеген факторлар әсер етеді. Дегенмен, кілттердің бірі, әрине, ESG стандарттарын сақтау болып табылады. ESG тәсілдері тұрақты даму принциптеріне негізделген, атап айтқанда қоршаған ортаны қорғау, әлеуметтік даму және корпоративтік басқару (ағл. environmental, social, governance) PricewaterhouseCoopers зерттеулеріне сәйкес, инвесторлардың 79%-ы инвестициялық шешім қабылдау кезінде компанияның ESG-мен байланысты тәуекелдер мен мүмкіндіктерді қалай басқаратынына көп көңіл бөледі. Респонденттердің 68%-ы әлеуетті инвестициялық мүмкіндіктерді зерттеу кезінде ESG рейтингтері мен бағалауларын пайдаланады. Талдау тек АҚШ-та 2018 жылдан 2020 жылға дейін басқарылатын ESG-ге бағытталған активтер шамамен 5 триллион долларға өскенін және жаһандық әсер ететін инвестициялау нарығы, кірістілікке қарамастан оң нәтижелерге бағытталған тұрақты инвестиция нарығының сегменті қазіргі уақытта бағаланғанын көрсетті, - қазіргі таңда 715 млрд. АҚШ долларын құрайды. Осылайша, жауапты инвестиция қағидаттарына адалдық саласындағы жаһандық трендтерге және олардың жобалардың тұрақтылығы мен табыстылығына әсеріне назар аудара отырып, ҚКМ 2021 жылдан бастап ESG тәсілдерін инвестициялық процестерге біріктіру бойынша белсенді жұмыс жасауда. Компания жобалардың ESG стандарттарына сәйкестігін бағалау және жобаның өмірлік циклі кезінде ESG-мен байланысты тәуекелдерді азайтуды бақылау бөлігінде Компанияның инвестициялық саясатына өзгерістер енгізді. «Жауапты инвестициялар» моделіне толық ауқымды көшу үшін ҚКМ БҰҰ Жауапты инвестициялар қағидаттары қауымдастығына (UN Principles of Responsible investments) қосылу мәселесін пысықтауда. Бұл қауымдастыққа мүше болу ҚКМ-нің жауапты инвестициялар саласындағы ішкі құзыреттерін қалыптастыруға және халықаралық институционалдық инвесторлармен және басқа қаржылық ұйымдармен тәжірибе алмасуға көмектеседі. 2021 жылдың соңында БҰҰ PRI қол қойған елдер активтерінің жалпы құны шамамен $120 триллион болатын 3358 компанияны қамтыды. Қоршаған ортаны қорғау және әлеуметтік жауапкершілік мәселелері ҚКМ үшін инвестициялық шешімдер қабылдауда үлкен маңызға ие, бұл Компания портфелінің құрылымынан анық көрінеді. БКМ "жасыл" инвестициялар қоржынын тұрақты өсіруде, сол арқылы Климат жөніндегі Париж келісімі шеңберінде қабылданған Қазақстан Республикасының міндеттемелерін орындауға, сондай-ақ 2020 жылғы желтоқсанда БҰҰ саммитінде ҚР Мемлекет басшысы айтқан 2060 жылға қарай көміртекті бейтараптықты қамтамасыз ету бойынша мақсаттарға қол жеткізу үшін үлес қосуда. Бүгінгі таңда ҚКМ портфеліне жаңартылатын энергия көздері саласындағы жалпы қуаты 200 МВт іске асырылған 4 жоба кіреді. 2019 жылы БКМ Қызылорда облысының Шиелі ауданында қуаты 50 МВт "Байқоңыр" күн электр станциясының, сондай-ақ 2020 жылдың қаңтарында Қарағанды облысында қуаты 10 МВт "Кеңгір" күн электр станциясының құрылысы мен пайдалануға берілуін қаржыландырды. ҚКМ қаржылай қолдау алған тағы бір маңызды жоба – «CAPEC Green Energy» ЖШС жүзеге асырған жел энергиясын түрлендіруге арналған қуаты 100 МВт «Астана ЭКСПО-2017» жел электр станциясының құрылысы. Жобаны жүзеге асыру 10 мыңнан астам отбасының таза энергиямен жыл сайынғы тұтынуын қамтамасыз етті. Жел электр станциясы жылына 79 000 мың тоннадан астам эталондық отынды үнемдейді, парниктік газдар шығарындыларын жылына 230 000 тоннаға азайтады, бұл 113 000 автомобильдің шығарындыларына тең. Инвестициялық шешімдер қабылдау кезінде ҚКМ іске асырылуы халықтың өмір сүру сапасын жақсартуға және өңірлік инфрақұрылымды дамытуға мүмкіндік беретін жобаларға артықшылық береді. Осылайша, 2019 жылы ҚКМ Нұр-Сұлтан қаласы мен еліміздің солтүстік өңірлерін газдандыру жобасын қаржыландырды, іске асыру қорытындысы бойынша 171 қалалық және ауылдық елді мекендер газдандыру жүйесіне қосылды. 2022 жылы БКМ Алматының Бостандық ауданында перзентхана құрылысына "Керуен-Medicus" ЖШС қаржыландыруды ұсынды. Жалпы ауданы 4000 шаршы метр болатын жаңа перинаталды орталықта емхана және диагностикалық бөлім, перзентхана және босанғаннан кейінгі бөлімдер, операциялық бөлмелер, балалар мен ересектерге арналған реанимация бөлімшелері болады. Өңірлердің инфрақұрылымын жақсартуға және еліміздің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге ықпалын тигізген ірі табысты жобалардың бірі «Айтас» компаниялар тобының Макинск құс фабрикасының (МҚФ) құрылысының жобасы болды. 2018 жылы МФҚ құрылысы аяқталып, бір жылдан кейін құс фабрикасы толық жобалық қуатына шықты. ҚКМ көрсеткен қолдаудың нәтижесі құс етін өндіру қуаттылығын жылына 100 мың тоннаға дейін арттыру және оның Қазақстанға импортын азайту ғана емес, сонымен қатар 800-ден астам жаңа жұмыс орнын құру болды. Қазір Айтас компаниялар тобы елдің ішкі нарығының жалпы көлемінің шамамен 25% - ын алады. Айтас холдингі маңызды әлеуметтік және қайырымдылық бастамаларды жүзеге асыра отырып, өңірлік экожүйені дамытуға үлкен ресурстар жұмсайтынын атап өткен жөн. Бұл ретте ҚКМ несие серіктестіктерін тарта отырып, микро және шағын бизнесті, сондай-ақ агроөнеркәсіптік секторды (АӨК) қаржыландырудың тиімді жүйесін құру бойынша жұмыс жүргізуде. Бүгінгі таңда несиелік серіктестіктер желісінде 205 мүше бар және Қазақстанның барлық аймақтарын қамтиды, бұл ШОБ және АӨК өкілдеріне тиімді мақсатты қолдау көрсетуге мүмкіндік береді. Несиелік серіктестіктердің апекс қорын құру ауылдық тауар өндірушілерді қаржыландыруды кеңейтіп, сырттан жаңа нарықтық инвестицияларды тартуға көбірек мүмкіндіктер береді. Компанияның дұрыс үйлестірілген жұмысы мен нәтижелері корпоративтік басқару деңгейіне тікелей байланысты. ҚКМ өз қызметінде БҰҰ Жаһандық шартының қағидаттарын ұстанады, оның ішінде адам құқықтары, еңбек қатынастары және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс - қимыл саласында, тең жұмыс жағдайлары мен мансаптық мүмкіндіктер жасау, сондай-ақ гендерлік теңдікті қамтамасыз ету мәселесіне ерекше назар аударылады (БКМ қызметкерлерінің 58% - әйелдер, олардың 41% - ы басшылық лауазымдарды атқарады). 2021 жылы корпоративтік басқару жүйесін бағалау үш негізгі компонент бойынша жүргізілді: құрылым, процестер, ашықтық, ҚКМ корпоративтік басқару диагностикасының әдістемесінде қарастырылған критерийлерді орындауға бағытталған. Диагностика қорытындысы бойынша БКМ-нің үздік әлемдік тәжірибе талаптарына сәйкестігін бағалау 88,6% құрады, бұл корпоративтік басқару деңгейін жетілдіру бойынша қызмет нәтижелерін көрсетеді (рейтингтің 2019 жылғы корпоративтік басқарудың алдыңғы диагностикасымен салыстырғанда 77,7% - дан өсуі байқалады). 15 жыл өткеннен кейін, БКМ Қазақстандағы тікелей инвестициялар нарығын дамытудың катализаторы бола отырып, private equity саласындағы негізгі ойыншылардың бірі ретінде өз позициясын нығайтты деп сеніммен айтуға болады. Бүгінгі күні қол жеткізілген нәтижелер ҚКМ командасының, серіктестер мен компания клиенттерінің бірлескен тиімді жұмысының жемісі болып табылады.